Zygmunt II August

Zygmunt II August urodził się 1 sierpnia 1520 roku w Krakowie jako syn Zygmunta I Starego i Bony Sforzy. Gdy miał 10 lat, 20 lutego 1530 roku w katedrze wawelskiej został koronowany vivente rege, czyli jeszcze za życia ojca. Królewicz wcześniej objął rządy na Litwie. Jednak władzę zwierzchnią nadal sprawował tam król Zygmunt I. Dopiero śmierć króla seniora w 1548 roku pozwoliła Zygmuntowi II na rozpoczęcie faktycznej władzy w Polsce. Początkowo opierał ją na możnowładztwie, a następnie przeszedł do obozu egzekucyjnego. Zgodnie z interesem szlachty na sejmie piotrowskim doprowadził do uchwalenia zwrotu bezprawnie rozdanych królewszczyzn, aby jedną czwartą z ich dochodów przeznaczyć na utrzymanie stałej zawodowej armii, tzw. wojska kwarcianego.

Jednym z największych osiągnięć króla Zygmunta II Augusta było podpisanie w 1569 roku w Lublinie unii Polski z Litwą. Powstała wówczas Rzeczpospolita Obojga Narodów z jednym królem, wspólnym sejmem, instytucjami prawnymi i równorzędnymi przywilejami szlacheckimi. Król podjął również decyzję o inkorporowaniu do Polski terenów wcześniej podlegających Litwie: Podlasia, Wołynia i Ukrainy. Tak zorganizowane państwo stało się jedną w europejskich potęg, które na kontynencie wielkością ustępowało jedynie Rosji i Turcji. Dodatkowo prowadzenie polityki tolerancji religijnej sprawiło, że kraj uniknął konfliktów, które równolegle na tym tle wyniszczały wiele krajów.

Wśród wielu spraw, które żywo interesowały króla była produkcja dział i ówczesna sztuka wojskowa. Dysponując pełnym dostępem do morza zdecydował o założeniu pierwszej polskiej marynarki wojennej na Bałtyku. W tym celu powołał w 1568 roku Komisję Morską. Poza tym Zygmunt II August był miłośnikiem muzyki, klejnotów, książek, koni i arrasów. W swoim testamencie swoją bogatą kolekcję przepisał Rzeczpospolitej.

Zygmunt II August pomimo tego, że był trzykrotnie żonaty, to nie doczekał się potomka. Zmarł 7 lipca 1572 roku w Knyszynie jako ostatni władca z dynastii Jagiellonów. Został pochowany obok ojca w kaplicy Zygmuntowskiej. Po jego śmierci wykształciła się faktyczna forma wolnej elekcji. Pierwszą z nich przeprowadzono w kwietniu i maju roku następnego. Na króla Polski wybrano wówczas syna króla Francji Henryka II Walezjusza – Henryka Walezego.