Władysław I Łokietek

Władysław Łokietek urodził się ok. 1261 roku. Był synem Kazimierza – księcia Kujaw, Sieradza i Łęczycy i wnukiem Konrada Mazowieckiego. Jego przydomek wziął się z niskiego wzrostu, który miał mierzyć ok. 130 cm. Swoje rządy rozpoczął w 1275 roku w południowej części Kujaw ze stolicą w Brześciu. Następnie rozszerzył je na ziemię sieradzką, sandomierską i łęczycką. Po śmieci swojego przyrodniego brata – Leszka Czarnego, Władysław Łokietek zaangażował się w walkę o Kraków. Jednak zakończyła się ona dla niego ugodą w 1292 roku, na mocy której musiał zrzec się pretensji do Małopolski i złożyć hołd lenny czeskiemu władcy Wacławowi II. Gdy ten ostatni koronował się na króla Polski, Władysław ratował się ucieczką na Węgry.

Śmierć Wacława II (1305) i jego następcy Wacława III (1306) zakończyła rządy dynastii Przemyślidów w Czechach i w Polsce. Tym samym Czesi skupieni na rozwiązaniu wewnętrznych problemów zrezygnowali w utrzymania władzy w kraju nad Wisłą. Sytuację tę wykorzystał Łokietek, którego rycerstwo małopolskie zaprosiło do objęcia tronu krakowskiego. Uroczysty wjazd księcia do stolicy małopolski miał miejsce 1 września 1306 roku. Rządy Łokietka sięgały wówczas także ziemi łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw i Pomorza Gdańskie. Jego przeciwnikami stali się Brandenburczycy i Krzyżacy, którzy w 1308 roku podstępem oderwali od Polski Pomorze Gdańskie (na 150 lat). Pomimo zwycięstwa pod Płowcami (1331) nie udało się przywrócić tych ziem. Poza granicami Polski znajdowało się także Mazowsze oraz Śląsk, którego znaczna część należała do czeskiej korony.

Wcześniej Łokietek opanował Wielkopolskę (1314). Zjednoczenie dwóch największych dzielnic stało się podstawą starań o koronację. Doszło do niej 20 stycznia 1320 roku w katedrze wawelskiej. Tym samym Łokietek został pierwszym królem koronowanym poza Gnieznem. Od tej pory Kraków stał się stolicą zjednoczonego państwa, a Wawel siedzibą polskich monarchów. Władysławowi Łokietkowi udało się to o czym marzyły pokolenia jego poprzedników. Odnowił państwo polskie i uczynił je znów królestwem.

Król Władysław Łokietek zmarł 2 marca 1333 roku w Krakowie i został pochowany w katedrze wawelskiej