Kazimierz III Wielki
Kazimierz Wielki urodził się 30 kwietnia 1310 roku w kujawsko-pomorskim Kowalu jako najmłodszy syn Władysława Łokietka. Niemal od razu stał się następcą tronu, ponieważ jego dwaj starsi bracia zmarli w dzieciństwie. Młodość Kazimierza upłynęła w cieniu walki jego ojca z Krzyżakami, którzy zajęli Kujawy i ziemię dobrzyńską oraz pretensjami króla Czech Jana Luksemburskiego do polskiej korony. Gdy w marcu 1333 roku zmarł król Łokietek, Kazimierz uznany został jego następcą. Do koronacji królewskiej doszło 25 kwietnia tego samego roku.
Głównym celem politycznym nowego króla stało się zjednoczenie wszystkich ziem piastowskich. Kazimierz zdając sobie sprawę z przewagi militarnej sąsiadów zdecydował się na rozstrzyganie sporów układami, a nie orężem. Na zjeździe w Wyszehradzie w 1335 roku doszło do porozumienia z królem Czech, na mocy którego Jan Luksemburski za sumę 20 tysięcy kop groszy praskich zrezygnował z roszczeń do korony polskiej. Na tym samym zjeździe rozsądzono spół Polski z Krzyżakami. Jednak wyrok wydany przez monarchów Czech i Węgier był niekorzystny dla króla piastowskiego. Co prawda Krzyżacy zobowiązali się do oddania Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, jednak w ich władaniu pozostało Pomorze i ziemia chełmińska. Decyzje te zostały potwierdzone w traktacie pokojowym z Krzyżakami podpisanym w 1343 roku w Kaliszu. Kazimierzowi nie udało się także uregulować sprawy Śląska, gdzie większość książąt uznawała zwierzchnictwo króla czeskiego. Jednak królowi Kazimierzowi udało się rozszerzyć państwo polskie, zajmując Ruś Halicką i podporządkowując sobie w 1348 roku Mazowsze.
Za panowania Kazimierza terytoriom polski powiększyło się dwukrotnie. Król był skutecznym organizatorem i administratorem. Wzmocnił obronność kraju, fundując wiele zamków. Wprowadził reformę skarbu i armii oraz rozwinął handel i górnictwo. W 1364 roku założył w Krakowie uniwersytet (drugi w Europie środkowej).
Król Kazimierz zmarł po krótkiej chorobie 5 listopada 1370 roku w Krakowie. Doceniając jego zasługi, potomni nadali mu przydomek Wielki. W ocenie historyków Kazimierz Wielki przewyższał wszystkich królów polskich. Natomiast kronikarz Jan Długosz podsumował jego rządy zdaniem: „iż zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”.
