Henryk I Brodaty
Henryk I Brodaty urodził się między 1165 a 1170 rokiem. Był synem Bolesława I Wysokiego oraz wnukiem Władysława II Wygnańca. Jego dziadek w zapisach statutu Krzywoustego miał objąć dzielnicę senioralną, a także otrzymał Śląsk. Jednak po nieudanej próbie pozbawienia młodszych braci udziału w rządach i wprowadzenia jednowładztwa został zmuszony do opuszczenia Polski.
Wnuk Wygnańca okazał się jednym z najwybitniejszych Piastów początku XIII wieku. W 1201 roku objął rządy na Śląsku. Swojej dzielny zapewnił pokój, łącząc rozproszone księstwa i wprowadzając tam silną władzę centralną. Jego zasługą było sprowadzenie na te ziemie z zachodu kolonistów, których osiedlił na prawie magdeburskim. Korzystne okazało się to dla nich samych, a także dla księcia i dla leżących odłogiem ziem. Poprawił sytuację finansową księstwa rozwijając górnictwo w Złotoryi. Żoną Henryka Brodatego była Jadwiga (później kanonizowana), księżniczka pochodząca z rodu Andechs, wówczas jednej z najpotężniejszych rodzin w cesarstwie. Z jej inicjatywy w Trzebnicy zbudowano kościół i klasztor oraz sprowadzono tam zakonnice. Henryk oprócz Trzebnicy bogato uposażył cystersów w Henrykowie.
Celem Henryka było także wzmocnienie podzielonego państwa, dlatego zdecydował się na współpracę w 1217 roku z Leszkiem Białym (władcą Krakowa i Sandomierza) i rok później z Władysławem Laskonogim (księciem Wielkopolskim). Jednak dzielące książąt interesy nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Sytuację polityczną zmieniły wydarzenia, do których doszło w 1227 roku podczas zjazdu książąt w Gąsawie na Kujawach. Leszek Biały został tam podstępnie zamordowany, Henryka uniknął śmierci dzięki postawie rycerza Pelegryna, który zasłonił księcia własnym ciałem. Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, opiekunem rocznego syna Leszka Białego – Bolesława Wstydliwego, został Władysław Laskonogi. Jednakże książę wielkopolski uwikłany w walkę z bratankiem, Władysławem Odonicem, nie mógł objąć rządów w Krakowie. Okoliczności te sprawiły, że w stolicy pojawił się Henryk Brodaty, jednak nie jako książę, lecz jako namiestnik Laskonogiego. Po śmierci tego ostatniego w 1231 roku książę śląski został jego następcą zarówno w Wielkopolsce, jak i Małopolsce.
Jeszcze za życia Henryk Brodaty dopuścił do formalnych współrządów swojego syna Henryka II Pobożnego. Ojciec, odtąd książę śląski i krakowski, rozpoczął także starania o koronację syna – księcia śląskiego i wielkopolskiego. Jednak śmierć Brodatego, 19 marca 1238 roku, a później najazd tatarski przekreśliły te plany.
