Bolesław II Śmiały

Bolesław II Śmiały, zwany też Szczodrym urodził się ok. 1042 roku. Był pierworodnym synem Kazimierza Odnowiciela. Po śmieci ojca w 1058 roku wstąpił na tron książęcy. Zastał państwo podźwignięte z ruin, ze zmodernizowanym systemem instytucji państwowych i kościelnych. Głównym celem rządów Bolesława II stał się powrót państwa do granic z czasów pradziadka – Bolesława Chrobrego. Najpierw wyprawił się przeciwko Czechom i przestał płacić im daninę. Dwukrotnie wkraczał do Kijowa, gdzie obsadził na tronie książęcym swojego wuja Izasława. Odzyskał Grody Czerwieńskie oraz interweniował trzykrotnie na Węgrzech, popierając pretendentów do tronu, będących w opozycji do cesarstwa.

Bolesław II od początku swoich rządów prowadził politykę zmierzająca do osłabienia najgroźniejszych sąsiadów – Czechów i Niemców. W sporze pomiędzy cesarzem Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII, opowiedział się po stronie głowy Kościoła. Przyniosło mu to zgodę na koronację, do której doszło w katedrze gnieźnieńskiej 25 grudnia 1076 roku. Udało mu się także przywrócić arcybiskupstwo w Gnieźnie. Po półwieczu Polska stała się ponownie niezależnym państwem. 

Kronikarz Gall Anonim opisał nadzwyczajną hojność króla, który rozdawał majątki świeckim dostojnikom i poczynił liczne nadania na rzecz Kościoła. Bolesław II był władcą odważnym i ambitnym, ale też porywczym i gwałtownym. Te ostatnie cechy przyczyniły się do powstania konfliktów, a w ostateczności do utraty władzy. Zatarg monarchy z biskupem krakowskim Stanisławem ze Szczepanowa zakończył się dla dostojnika duchownego karą śmierci poprzez poćwiartowanie. Ten szokujący wyrok ostatecznie pozbawił króla autorytetu. Zmuszony do ucieczki z kraju w 1079 roku, władzę pozostawił młodszemu bratu – Władysławowi I Hermanowi. Bolesław II – jeden z najbardziej utalentowanych władców piastowskich, zmarł na wygnaniu dwa lata później.