Bolesław III Krzywoutsy
Bolesław III Krzywousty najprawdopodobniej urodził się 20 sierpnia 1086 roku. Był synem Władysława I Hermana. Jeszcze za życia ojca rezydował w Małopolsce, na Śląsku i ziemi lubuskiej. Po jego śmierci Bolesław wraz ze starszym bratem Zbigniewem dokonali podziału ojcowizny. Północną część państwa objął Zbigniew, natomiast południową – Bolesław. Dążenie do przejęcia władzy zwierzchniej nad krajem oraz polityka zagraniczna braci znacznie różniące się od siebie, były powodem nieuniknionego wybuchu wojny domowej. Pokonany Zbigniew zbiegł do Niemiec, gdzie uzyskał pomoc króla Henryka V. Interwencja zbrojna przyszłego cesarza napotkała opór Polaków. 24 sierpnia 1109 roku rozpoczęło się kilkutygodniowe oblężenie piastowskiego grodu Głogowa, podczas ogromnym heroizmem wykazali się jego obrońcy. Po kolejnej klęsce w bitwie na Psim Polu wojska niemieckie wycofały się.
Zwycięstwo wzmocniło pozycję Bolesława Krzywoustego w państwie. Zbigniew został schwytany w kraju i na rozkaz młodszego brata skazany na oślepienie. Po wykonaniu wyroku Zbigniew zmarł. Bolesław pomny losu swojego stryja Bolesława Śmiałego odprawił surową pokutę i odbył pielgrzymkę do klasztoru św. Idziego na Węgrzech. W ten sposób zapobiegł możliwemu buntowi poddanych. Po opanowaniu sytuacji w państwie książę ułożył stosunki z cesarstwem oraz Czechami, którzy zrzekli się prawa do polskich świadczeń ze Śląska. Kolejnym celem Krzywoustego stało się Pomorze, które jeszcze za czasów Chrobrego oderwano do Polski. Po opanowaniu Pomorza Nadwiślańskiego w 1122 roku, książę piastowski zdobył Szczecin. Książę zachodniopomorski Warcisław uznał zwierzchność Polski i złożył Bolesławowi hołd. Od tego momentu Pomorze Zachodnie stało się lennem Polski.
Bolesław Krzywousty chcąc oszczędzić swoim synom bratobójczych walk postanowił przed swoją śmiercią uporządkować kwestię następstwa tronu. Ustawą sukcesyjną, znaną jako Testament Krzywoustego zapewnił każdemu z synów osobną dzielnicę, która gwarantowała dostateczne dochody i prestiż. Jedność państwa miało zapewnić wprowadzenie zasady pryncypatu-senioratu, według której władze w państwie każdorazowo miał sprawować najstarszy w rodzie Piastów. Krzywousty zmarł 28 października 1138 roku.
